شیوه های سازماندهی محتوای برنامه درسی
سازماندهی محتوای برنامهدرسی در دو جنبه سازماندهی عمودی(سازماندهی محتوای دردرون یک مساله درسی) سازماندهی افقی مورد بررسی قرار میگیرد و آنچه که در ارتباط با موضوع پژوهش مورد نظر است. سازماندهی افقی و نحوه ارتباط مواد درسی است و سازمان براساس رشتههای علمی رایج ترین شده سازماندهی در برنامه درسی سنتی است و این شیوه مبتنی بر موضوعات درسی به شکل مجزا است ویژگی اصلی این شیوه سازمان دهی به این شرح است :
– تدریس موضوعات درسی به صورت مجزا در بخشهای زمانی مجزا.
– پرهیز از هرگونه فعالیتهای تلفیقی.
– ملاک استخدام معلم متخصص در یک موضوع درسی.
– ارزشیابی براساس محفوظات دانشآموزان.
– برای هر ماده درسی یک کتاب درسی است و تدریس معلم محدود به همان مطالب کتاب است .
– ملعمان دروس مختلف با یکدیگر ارتباط آموزشی ندارند.
2 – 2- 12- برنامه زمانی دربرنامههای درسی تلفیقی
دروس مجزا از هم در جداول زمانی برنامهدرسی مهم بزرگی را به خود اختصاص میدهند در حالی که برنامه تلفیقی میتواند از تراکم جدول زمانی بکاهد زمانبندی سنتی یکی از عواملی است که معلمان برنامه درسی تلفیقی را رها میکنند علوم تلفیقی برای سوق دادن دانشآموزان به انتخاب یک یاد و درس بهترین راه حل است. از طرف دیگر معلمانی که در یکی از موضوعات تعلیم دیدهاند، اغلب برای تدریس در یک حوزه اکراه دارند. پروفسور ابیکو در اجرای آزمایشی برنامهی درسی تلفیقی در ژاپن به این نکته اشاره کرد که کار مدارس که هفتهای شش روز بود به 5روز هفته تقلیل یافت. یعنی تعداد ساعت ساعات درسی برای سال ششم ابتدایی از1500 ساعت در سال تحصیلی به 945 ساعت تقلیل یافت. در این برنامهدرسی ملی برخی از نقشها به مدرسه واگذار شد. بسیاری از اختیارات به عهده استان و شهر مدرسه نهاده شد.(نوآوری آموزشی ،شماره یک سال اولپاییز ،1381)
2-2- 13- ابعادتلفیق برنامه ها
در تلفیق برنامه درسی سه بعد را مورد بررسی قرار میدهند 1) وسعت 2) شدت 3) درگیری محیطی
وسعت : ناظر بر تعداد رشتهها و حوزههای مطالعاتی است که محتوای آنها در یک برنامه درسی تلفیقی مورد استفاده قرار میگیرند و بین وسعتهای تلفیق تفاوت وجود دارد.
الف : درون یکی از علوم طبیعی برای مثال گیاه شناسی، جانورشناسی، زیست شناسی.
ب : بین علوم طبیعی برای مثال شیمی و فیزیک و علوم طبیعی.
و : بین علوم انسانی وهنر.
ن : بین علوم طبیعی وعلوم اجتماعی.
در هر حالتی حداکثر تلفیق بهترین نیست وسعت حداکثر در جایی بیشترین تناسب را دارد که دانشآموزان مطابق با علایقشان برای کار تحقیقی در محیط خود ترغیب میسازیم همچنین این حد از تلفیق زمانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت که یک برنامه یا واحد؛ بر محور یک سایه پیچیده برگرفته از زندگی معاصر تنطیم میشود اما وقتی که دانشآموزان به سطح بالایی از تحقیق میرسند که وسعت تلفیق کمترمیشود.
شدت: برنامههای تلفیقی در درجات مختلف تلفیق میشوند بلوم بین معلم همرتبگی، ترکیب و آمیختگی (تلفیقکامل) تمایز قایل میشود همرتبگی دلالت بر آموزش همزمان برنامههای مستقل دارند ترکیب به معنای سازمان یافتن وصول یا واحدهای اصل برنامه بر محور موضوعات برگرفته از رشتههای مختلف است در حالیکه یک برنامه واقعا در آمیخته یک موضوع یا مساله بین رشتههای اصول وحدت بخش را در یک فصل سازمان میدهد.
تلفیق برنامهها از همرتبگی شروع میشود و به طرف درهم آمیختگی(تلفیق کامل) حرکت میکند
درگیری محیطی:تماسهای دائمی با محیط واجتماعی است که باعث رشد و نمو و همچنین تقویت و بسط استعدادهای بالقوه بشر می گردد.
آموزش علوم تلفیقی بدون درگیری محیطی کامل نیست هدف آموزش تلفیقی ضرورت درگیری محیطی را بیان میکند(کمک به دانشآموزان برای درک نقش کارکرد علوم در زندگی روزمره آنها و جهانی که در آن زندگی میکنند) درگیری محیطی برنامه های تلفیقی در سه سطح طبقه بندی میشوند.(ملکی،1379).
1- توصیف مسایل محیطی : هدف این سطح رساندن دانش آموز تا سطح درک(شناختی) و پاسخ دادن (عاطفی) است .
2- جستجوی راه حل یک مساله محیطی : به وسیله کاربه دانش به دست آمده در یک موقعیت جدید وکار روی پیشنهادهای جانشینی برای حل مساله این سطح به مهارتهای بسیار بالایی ذهنی و درونی شدن در حد بلا احتیاج دارد.
فعالیت دانشآموزان برای اصلاح وضعیت محیطی در یک طرح واقعی این سطح از حیطه های شناختی و عاطفی فراتر میرود. درگیری با محیط تلفیق علوم را معنادار میکند ولی معلمی را مشکلتر میسازد معلمان باید به حد وسیعی از آگاهی و مهارت در خصوص موضوعات مختلف را دارا باشد و بتوانند اصول وحدت بخش را به وضوح بیرون آورند و آنها را به طور معنادار در محیط دانشآموزان بکار گیرند(ملکی،1379).